Ebeveynler kendilerine sık sık, “Neden çocuklarım benim gibi değil?” “Neden hedeflerine ulaşmak için daha planlı davranmıyorlar, motive veya daha iyi değiller?” diye soruyorlar. Cevap, düşündüğünüzden daha basit olabilir.
Zamanla birçok ebeveyn ergenlik dönemindeki çocuklarını yetiştirirken planlama ve problem çözme gibi becerilerde ustalaşırlar. Daha fazla yaşam ve iş tecrübesi ile bu becerilerin başarı için gerekli olduğu açıkça görülmektedir. Ancak ebeveyn olarak başarı, işyerinde elde edeceğiniz başarıdan çok daha farklıdır. İş yaşamınızda, bu beceriler size iş arkadaşlarınızdan daha farklı olmanız için yardım eder. Başarı merdivenlerini tırmanmanıza yardımcı olurlar. Ancak, aynı beceriler evde çocuğunuzun başarısını sabote edebilir.
Dr. Marilyn Price-Mitchell, gençlerin ve ergenlerin neden motive olmadıklarını ve en küçük hedeflerine bile nasıl ulaşacaklarını bilmediklerini anlamakta zorlanan birçok başarılı ebeveynle tanıştığını belirtmektedir. Bu ebeveynlerde gördüğü şudur ki bazı ebeveynler, yanlışlıkla ailedeki becerikli olma rolünü üstlenerek başarılı olurlar. Sonuç olarak çocuklar planlama, organize etme veya problem çözme becerilerini öğrenemezler. Bunun yerine bu konuda ebeveynlerinin becerilerine bağımlı hale gelirler.
Araştırmacıların çoğu bu sorunu “helikopter ebeveynlik” olarak tanımlamaktadır. Çocuk ve Aile Çalışmaları Dergisi’nde (Journal of Adolescent and Family Studies) yayımlanan bir araştırmada, bu tür ebeveynliğin çocuğun becerilerinde zayıflık, sosyal yetersizlik hissetme ve hatta depresyon yaşaması ile ilişkili bulunmuştur.
Beceriklilik Nedir ve Çocuğunuzun Başarısı İçin Neden Önemlidir?
Beceriklilik, hedeflere ulaşmak, problem çözmek ve geleceği şekillendirmek için mevcut kaynakları bulma ve kullanma becerisidir. Araştırmalar becerikli bireyler olma yeteneğimizin geleceğimizi belirlediğini ve şekillendirdiğini göstermektedir.
Çocuklar planlama, organize etme, karar verme ve problem çözme konularında deneyim kazandıkça bu bilgiyi kullanmayı ve uygulamayı öğrenirler. Bu becerilerin birlikte kullanımı becerikliliğin yapı taşlarını oluşturmaktadır. Çocuklar birden fazla sonuç hayal edebildikleri, kendi hedeflerini belirleyebildikleri, yeni yaklaşımlar deneyebildikleri ve zorluklarla başa çıkabildikleri zaman, bilme ve hedefe ulaşma arasında önemli bir bağlantının olduğunun farkına varırlar.
Yüksek notlar ve sınavlar, becerikliliğin güvenilir bir göstergesi değildir. Aslında, çoğumuz günlük sorunları çözmek için mücadele veren çok başarılı öğrenciler tanıyoruz. Becerikli olmak bilişsel becerilerden daha fazlasını gerektirir. Bireyde, entelektüel olduğu kadar bilgiyi de duygusal olarak işleyebilme yeteneği bulunmalıdır.
Araştırmalar, becerikli öğrencilerin sadece hedeflerine ulaşmada daha iyi olmadığını, stres altında da daha iyi yanıt verdiklerini de göstermektedir. Eğitim Psikolojisi Dergisi’nde (Educational Psychology) yayınlanan bir araştırmada akademik stres, bu becerilere sahip olmayan öğrencilerin sınav notlarını sahip olanlara göre daha fazla etkilemiştir.
Ebeveynler olarak, çocuklar için hedef belirleme ve onlar için problem çözme yerine hedefe yönelik günlük pratikte yanlarında yürümeli ve becerilerini geliştirmede yardımcı olmalıyız. Çocukları planlama, strateji belirleme, önceliklendirme, hedef belirleme, kaynak bulma ve ilerlemelerini teşvik eden ev ortamları sağlamalıyız. Bu şekilde, onlara becerikli olmayı öğretiriz.
Çocuğunuzun Yetkin ve Becerikli Olmasına Yardımcı Olmanın Altı Yolu
1. Problem Çözme İlkelerinin Öğrenilmesi
Çocuklar problem çözmenin dört basit ilkesini anladıklarında, onları yaşamlarının her alanında uygulamayı öğrenirler. Matematik öğretmeni George Polya, 1945’te bu basit ilkeleri geliştirmiştir ve bugün hala problem çözmenin temelini oluşturmaktadır. Bu ilkeler şu şekilde sıralanmaktadır;
1) Problemi anlama
2) Çözüm planı tasarlama
3) Planı uygulama
4) Değerlendirme
2. Mükemmeliyetçiliğin Bırakılması
Araştırmalar, ebeveynlerim mükemmeliyetçi tutumlarının çocuğun hedeflerine ulaşma becerisine ket vurduğunu göstermektedir. Ebeveynler, çocukların sadece sonuçlara odaklanarak değil öğrenme hedeflerine odaklanarak öğrenmelerine ve çocukların gerçekçi hedefler koymalarına yardımcı olarak mükemmeliyetçilik tuzaklarından kaçınmalarına yardımcı olmalıdır.
3. Çocukları Karar Alma Süreçlerine Dahil Edilmesi
Akşam yemeğinde neler yenileceği, tatile nereye gidileceği, hangi filmlerin izleneceği, ev işlerinin nasıl bölüneceği gibi planlama aktivitelerine çocuğun dahil edilmesiyle çocuk karar verme sürecini öğrenir, bu becerisini geliştirir ve öz güveni de artar. Böylelikle çocuklar diğer bireylerle müzakere etme, tartışma, duygu ve düşüncelerini diğer bireylere aktarma gibi becerilerde tecrübe kazanırlar. Düzenli aile toplantısı yapan aileler, işbirliği yapma ve hedeflerine ulaşma becerilerini güçlendirmede daha başarılıdırlar.
4. Teknolojinin Kullanımı
Çocukların daha becerikli ve üretken olmalarına yardımcı olacak bir teknoloji bolluğu var. Örneğin, mind mapping (zihin haritası çıkarma), çocukların sorunları daha iyi anlamalarına ve bağlantıları görselleştirerek, sorunların farklı yönlerini çizerek ve sonraki adımları belirleyerek planlamalar yapmalarına yardımcı olmaktadır. Elektronik planlayıcılar, not alma programları ve zaman çizelgesi programları, çocukların planlarını yapmalarına yardımcı olmaktadır.
5. Bağımsızlığın ve İşbirliğinin Teşvik Edilmesi
Bağımsızlık ve işbirliği zıt gibi görünse de, her ikisi de becerikli olmak için gereklidir. Çocukların hangi görevlerin tek başına en iyi şekilde yerine getirildiğine ve hangi takım çalışmasından faydalanacağına karar vermeleri gerekir. Çocuğunuz bir sonraki okul veya ev projesini ele alırken, ona projenin hangi yönlerinin sizinle veya başkalarıyla işbirliği gerektirebileceğini sorun. Çocuklar kendi projelerinin planlanmasına öncülük ettiğinde, iyi sonuçlar üreten şeyleri ve hatalarından nasıl öğrendiklerini ilk elden tecrübe ederler.
6. Olumlu Septisizm (Şüphecilik) Sanatının Öğrenilmesi
Becerikli olma, tek bir soruna birden fazla çözüm ile bakma yeteneğini geliştirmek anlamına gelmektedir. Buna ek olarak, bir doz septisizm (şüphecilik) gerektirir. Çocuklara şüpheci olmayı öğrettiğimizde – birisinin iddialarını doğru olarak kabul etmeden önce ek kanıtlar talep etmeyi – onlara meraklı ve becerikli problem çözücüler olmalarını öğretiyoruz. Ebeveynler evde pozitif septisizmi (şüpheciliği) örneklendirebilir, çocuklara Galileo ve Steve Jobs gibi düşünmeyi öğretebilir.
Kaynakça ve İleri Okumalar:
- PsychologyToday.com
hayat boyu öğrenci / life-long-learner
