Dil Sürçmesi Mi Yoksa Bilinç Sürçmesi Mi?

Sevgini paylaş!

140 görüntülenme

Merhaba sevgili okurlar,

Yazıma dil sürçmeleriyle ilgili yayınlanmış bir haberle başlamak istedim. Düşündüğümüzde bu haberi izlediğimizde komik bulmuş veya magazinsel bir olay olarak değerlendirmişizdir. Yazımla birlikte dil sürçmelerine değinerek sizleri beyin fırtınasına davet ediyorum. Tüm okurlara şimdiden keyifli okumalar dilerim.

6 Mayıs 1988’de döneminin ABD Başkan Yardımcısı George Bush Idaho’ ya gerçekleştirdiği rutin ziyaretlerden birinde tarım politikasıyla ilgili konuşma yapmak için kürsüye çıkıyor, konuşmasında dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan’ın politik başarılarından da bahsetmek ve onu övmek niyetinde olarak şu şekilde bir konuşma gerçekleştiriyor: “Onunla çalışmaktan gurur duyuyorum. Zaferler aldık, hatalar yaptık, seks yaptık… yani… aksilikler” ( We’ve had triumphs. Made some mistakes. We’ve had some sex… uh… setbacks).

Günlük yaşantımızda konuşma esnasında dil sürçmesine uğrayarak düşündüğümüz kelimenin doğrusunu bilmemize rağmen istemsizce yanlış ya da eksik söyleyebiliyoruz. Çoğu zaman komik anlara sebep olmasıyla bilinen dil sürçmelerinin sebeplerini düşünmeyip, gülüp geçiyoruz. Sizce yalnızca telaffuz hatası mı yoksa bilinçaltımızın yanılsaması mı? Gelin soruyu düşünmeye yazının ilerleyen bölümlerinde beraber devam edelim.

Bilincimizde her zaman istendik duygu ve düşüncelerimiz bulunmamaktadır. Bizler hatırlamamak, bastırmak istediğimiz düşünceleri bilinçaltına iteriz. Freud da dil sürçmelerinin altında yatan sebebin bilinçaltımıza ittiğimiz, buz dağının görünmeyen kısmından düşüncelerimizin ağza dökülmesi sonucu oluştuğunu öne sürmektedir. Hatta yalnızca öne sürmekle kalmayıp bu görüşünü bir deneyle kanıtlamak istemiştir (Odabaşı Yılmaz, 2020).

California Davis Üniversitesi’nde planlanan çalışmada heteroseksüel erkeklerden üç deney grubu oluşturuluyor. Oluşturulan iki grubu bir profesör karşılıyor, üçüncü grubu ise kadınsı şekilde giyinmiş olan bir laboratuvar asistanı karşılayarak deneye başlanıyor. Deneye ortak olan psikolog Michael Motley “asistan etkileyici kısa bir etek ve yarı şeffaf bluz giymişti” diyerek düşüncesini dile getiriyor (Freud, 1996).

Deneye katılanlardan, kelime çiftlerinin listesini sessizce saniyede bir olacak şekilde okumaları söyleniyor. Oluşturulan liste kelime çiftlerinin, hata yapmaya hazır Rahip William Archibald Spooner’ın adını taşıyan, iki kelimeyle ilk harflerin değiştirildiği dil sürçmelerini tetiklemek üzere tasarlanmış şekilde katılımcılara veriliyor.

Freud’un deneye başlamadan önce tahmin ettiği gibi, dikkat çekici laboratuvar asistanın grubundaki erkekler, cinsel içerikli sürçmeler yapıyorlar. “past fashion (eski moda)” yerine “fast passion (hızlı tutku)”, “sappy hex (güçlü büyü) yerine “happy sex (mutlu seks)” gibi örnek dil sürçmesi hatalarında bulunmuşlar (Freud, 2020).

Dil sürçmeleri elbette ki konuşma hızından, kelimelerin yapısından, yaş, cinsiyet, uyku-uyanıklık durumundan, ruhsal durumdan fazlasıyla etkilenmektedir. Lakin Freud’un öne sürdüğü görüşü de tamamen yok saymayarak değerlendirilmesi bilinç, bilinçaltı ve bilinçüstü gibi kavramların daha iyi anlaşılması yönünde katkıları olacağı düşünülmektedir. Freud’un öne sürdüğü ve kabul edilmesi zor olan düşüncelerinin arasında dil sürçmesi (parafraks) kabul gören, kayda değer bulunan tezlerinden birisi olmuştur.

Kaynakça ve İleri Okumalar:

1.Freud, S. (1996). Günlük Yaşamın Psikopatolojisi. Ankara: Bizim Büro Basımevi.

2.Odabaşı Yılmaz, H. (2020). İlk psikobiyografi çalışması Freud’un Leonardo da Vinci eseri ve psikotarih üzerine, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 301-334.