Dün öğle yemeğinde ne yediğinizi hatırlıyor musunuz? Geçen salı öğle yemeğinde ne yediniz? Beş yıl önce, bu tarihte öğle yemeğinde ne yediniz, hatırlıyor musunuz?
Çoğu insan gibi özellikle son soruya cevap vermek imkansız olmasa da oldukça zordur. Ancak araştırmacılar, bu sorulara cevap veren, yaşamının herhangi bir olayını en ince detaylarıyla birlikte hatırlayan hipertimeziye sahip insanların olduğunu tespit etmişledir.
Hipertimezi nedir?
Hipertimeziye sahip bireyler günlük yaşamlarındaki olayları oldukça detaylı şekilde hatırlayabilmektedirler. Bu bireylere herhangi bir tarih söylediğinizde size haftanın hangi günü olduğunu, yaptıkları şeyleri, günün varsa anlam ve önemini hemen söyleyebilmektedirler. Yapılan bir çalışmada, hipertimeziye sahip bireylere araştırmacılar tarafından geçmiş on yıl içerisinde belirli tarih bilgileri verilmiş ve o tarihte neler yaşadıkları sorulmuştur. Araştırmaya katılan bireyler bu soruları cevaplayabilmişlerdir. Hipertimeziye sahip Nima Veiseh, BBC Future’da “Hafızam sanki video kasetler gibi, her günü sabahtan akşama zihnimde oynatmaktayım.”
Hipertimezili bireylerin becerisi, kendi günlük yaşamlarına ait olayları hatırlayabilmeleridir. Ancak bu bireyler doğumları öncesi gerçekleşen tarihi olayları ve bebeklik dönemlerini hatırlayamamaktadır. Hipertimezi, ergenlik öncesi-ergenlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, araştırmacılar bu bireylerin sınavlarda her zaman başarılı olmadıklarını da saptamışlardır.
Neden bazı insanlarda hipertimezi görülür?
Konu ile ilgili bazı araştırmalar, hipertimeziye sahip olan bireylerde beyin yapısının diğer bireylere göre daha farklı olduğunu savunmaktadır. Ancak, Araştırmacı James McGaugh 60 Dakika programında şöyle söylemiştir “Hipertimeziye beynin yapısının farklı olması neden olmayabilir. Bu durum tavuk mu yumurtadan çıkar, yumurta mı tavuktan? sorusuna benzemektedir. Beyin loblarının büyümesine hafıza egzersizleri mi neden oldu? Yoksa her şeyi hatırlamalarının sebebi zaten bu lopların büyük olması mıydı?”
Bir diğer çalışmada ise, hipertimeziye sahip olan bireylerin günlük yaşamdaki deneyimlerine daha fazla sarılma ve güçlü bir hayal gücüne sahip olma eğilimi gösterdikleri bulunmuştur. Araştırmacılar, bu eğilimin bireylerin günlük yaşamlarındaki deneyimlerini daha fazla ziyaret edip onlardan yararlandıklarından kaynaklandığını düşünmektedir. Psikologlar ise hipertimeziyi obsesif-kompülsif hastalık ile ilişkilendirmişlerdir. Hipertimeziye sahip bireylerin günlük yaşamda yaşadıklarını tekrar tekrar düşündüklerini (düşüncelerle geviş getirme), bunun için daha fazla zaman ayırdıklarını tespit etmişlerdir.
Dezavantajları var mıdır?
Hipertimezi oldukça olağanüstü bir beceri gibi gözükebilir. Düşünün, sevdiklerinizin doğum günlerini veya evlilik yıl dönümünüzü hiç unutmuyorsunuz…
Ancak, araştırmalar sonucunda hipertimezinin bazı dezavantajlarının olduğuda bulunmuştur. Geçmişte travmatik yaşamları olan bireyler bu hatıralarını daha sık ve en ince ayrıntısına kadar hatırlamaktadırlar. Bu da bireyleri olumsuz şekilde etkilemektedir. Hipertimezisi olan Nicole Donohue olumsuz yaşantıları ile ilgili durumu BBC Future’da “Aynı duyguyu hala ilk günkü gibi taptaze hissedebiliyorsunuz” şeklinde açıklamıştır. Ancak Louise Owen ise 60 Dakika programında bu durumun olumlu olduğunu şu sözleriyle belirtmiştir “Çünkü neler olduğunu en ayrıntılı şekilde hatırlayacağım. Bu yüzden bugünü harika geçirmek için neler yapabilirim?”
Hipertimezi’den neler öğrenebiliriz?
Hipertimeziye sahip bireyler gibi bir hatırlama gücümüz olmasa bile, bizler de hafızamızı geliştirici egzersizler yapabiliriz. Yeterli uyku, yeterli su alımı, sağlıklı beslenme ve hatırlamak istediğimiz şeyleri düzenli tekrar etmek hafızamızı geliştirmemize yardımcı olacaktır.
Ayrıca unutulmamalıdır ki hipertimeziye sahip bireylerin varlığı, insan hafızasının kapasitesinin nasıl olabileceğinin de göstergesidir. Araştırmacı McGaugh, hipertimezinin keşfini hafıza çalışmalarının “yeni bölümü” olarak düşünmektedir.
Kaynakça ve İleri Okumalar:
Thought.co
hayat boyu öğrenci / life-long-learner
