İşlenen cinayetlerin, tecavüz kurbanlarının ve benzerlerinin ardından çoğumuz en az bir kere de olsa medyada ya da çevremizde kurbanı suçlayan şu cümleleri duymuşuzdur: “ O da öyle giyinmeseymiş canım! “ , “O saatte dışarı çıkarsa olacağı bu. “ , “ O kadar makyaj yapmasa tecavüze uğramazdı.”
Kurbanları suçlamak, atlattıkları badirelerden onları sorumlu tutmak dünyanın adil ve eşitlikçi bir yer olduğuna inanma isteğimizden kaynaklanır. İnsanların hak ettikleri şeyi aldıklarını ve aldıklarını hak ettiklerini düşünürüz. Tecavüz, saldırı gibi olumsuz olayların gelecekte bizim başımıza da gelebileceği olasılığı bizi korkutur ve endişelendirir. Bu korku ve endişeyle başa çıkmak için insanların trajediye yol açan bir şey yapmış olması gerektiği konusunda kendimizi ikna ederiz.
Durumları yeniden kurarız; kendimizi korumaya almak, adil ve eşitlikçi dünya düşüncemizi desteklemek için. Olumsuz olayların herkesin başına gelebileceği olasılığını kabullenemeyince kurbanı suçlarız. Adil ve eşitlikçi olmayan dünya düşüncesi kabul edilemez, korkutucu olduğundan kendimizi rahatlatmak için kurbanın suçlu olduğuna kendimizi ikna ederiz. Böylece dünyanın bize daha güvenilir görünmesini sağlarız.
Katlanılamaz gerçek karşısında savunma mekanizmalarımız iyi insanların başına kötü şeylerin gelmeyeceğini söyleyerek bizi teselli eder.
Kurbanı sorumlu tutmak, düşünülemez bir şeyin -her şeyi “doğru” yapsanız bile-başımıza gelebileceğini kabul etmekten kaçmaktır. Dünyanın güvenilir bir yer olduğuna kendimizi inandırmaya çalışırız kurbanı suçlayarak.
Kendimizi neye inandırdığımız ya da neye inanmak istediğimiz önemli değil, dünya adil ve eşitlikçi bir yer değil. Kötü şeylerin bazen iyi insanların başına geldiğini ve görünüşte normal insanların bazen kötü şeyler yaptığını kabul etmek zor ve çaba gerektirse de gerçeklerden kaçamayız.
Kaynakça ve İleri Okumalar:
- Aronson, E., Wilson, D. T., Akert, M.R., Sosyal Psikoloji. Kaknüs Yayınları
Psikolojik danışmanlık ve rehberlik lisans öğrencisi.Çocuk psikolojisi,psikanaliz,öğrenme psikolojisi sever.
