Şule Baştemur’un 2019 yılında Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi’nde yayımlanan ‘Macera Terapisi’ isimli makalesinden alınan verilere göre;
Doğanın iyileştirici gücünün terapötik bağlamda kullanılması düşüncesi ile 90’lı yıllarla birlikte tanınmaya başlayan macera terapisi (adventure therapy), geleneksel tüm terapilerin varsayımlarının dışına çıkma olasılığı sağlayan ve yapısı itibari ile birçok terapiden oldukça farklı olan yeni bir terapi türüdür.
Macera terapisi, kelime anlamı ile “güvenli bir limandan bilinmezliğe yolculuk için ayrılmak” demektir ve maceraya dayalı etkinliklerin ruh sağlığı uzmanları tarafından, danışanın bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutta iyileşmesi için doğa ortamlarında kullanıldığı bir yöntemdir. Bu kavram özünde stresli olaylarla başa çıkmak için fiziksel ve duygusal yeteneklerin birleştirilmesini ve geliştirilmesini içermektedir.
1900’lü yılların başlarında tüberküloz hastalarının karantinaya alınması için hastane bahçesinde kurulan kamplarda yaşamaya başlaması ve açık havada tedavilerinin yapılması ile fiziksel ve davranışsal bağlamda iyileşmeleri, doğanın terapötik olarak kullanılmasını gündeme getirmiştir. 1906 yılında meydana gelen San Francisco depreminde de yaralıların çadırlarda yaşamasının birçok hastada ani ve dikkate değer değişiklik göstermesi de yine doğanın iyileştirici gücünü göstermiştir. 1960’lı yıllardan sonra ise bu modelin tedavi amacıyla çeşitli gruplara uygulaması genişletilmiştir.
Macera terapisinin genel olarak üç amacı bulunmaktadır:
- Danışanların ihtiyaçlarını değerlendirmek ve onlara ulaşmalarına yardım etmek,
- Danışanların etkinliklerini belirli amaçlar dahilinde seçerek bu etkinliği danışan için uygun hale getirmek,
- Aile, okul ve çalışma hayatlarında onları daha başarılı hale getirecek sonuçlar elde etmektir.
Macera terapisi standart bir odada değil, doğal ortamlarda yapılmaktadır. Danışanlar doğal ortamla bütünleşirler, yapılan aktiviteler gerçektir ve şu anda olan ile gelecekte olacak hakkında bilgi toplanılır. Bu şekilde de danışanların fonksiyonel olmayan davranışlarının değişebileceği düşünülmektedir. Danışanlar kendine yönelik güven duygusunu geliştirir ve böylece hayatlarındaki belirsizliği bir tehdit olarak değil üstesinden gelinecek bir soruna meydan okuma olarak görür. Bu süreç de danışanların macera terapisi sürecinde kendilerini sorgulamaları ve bunu yaparken kendilerini daha iyi tanımaları ile sağlanmaktadır.
Macera Terapisinin Özellikleri
- Kökenleri deneysel öğrenmeye dayanır. Katılımcılar süreçten doğrudan sorumludur ve sürecin doğrudan içindedir.
- Terapi multi-model tedaviye uygundur. Bazen bağımsız bazen ise yardımcı bir müdahale olarak kullanılabilir. Macera terapisinin bağımsız uygulamasında danışanlar doğada oluşturulmuş bir yerde tedavi sürecinde iken, yardımcı uygulamalarda yatarak tedavi görülen bir merkezde etkinliğe dayalı olarak yardımcı yöntem olarak kullanılır.
- Süreçte bireysel psikoterapi, grup psikoterapisi, günlük yazımı, yansıma, modelleme, kendini ifşa etme ve metaforik işleme gibi yöntemler kullanılabilir. Bu bağlamda metafor kullanımı macera terapisinde önemlidir. Metaforlar ile danışanlar terapiden elde etmek istedikleri şeyleri gerçek hayatta yaşadıkları ile ilişkilendirirler. Bu sebeple de macera terapisi sadece duvarları tırmanmak ya da vahşi doğada hayatta kalmak değil, gerçek hayatta bireylerin duvarlarını aşmak ya da evde yaşadıkları zorluklardan kurtulmaktır. Bu sebeple de doğada yaşananlar gerçek hayata yönelik metaforik durumlardır.
- Macera terapisi farklı alanlarda, farklı yaş gruplarına, hem klinik vakalara hem de genel topluma uygulanabilecek bir terapi türüdür ancak en etkili olunduğu grup ergenlerdir.
- Macera terapisine seçilecek danışanların adrenalinden hoşlanan, cesur ve teknik becerilere sahip bireyler olmaları gerekmektedir. Terapi sürecinde danışanların birbirleri ile kurdukları empatik bağ da önemli olduğu için danışanların birbirleri ile iletişim kurabiliyor olması gerekmektedir.
- Açık havada yaşamaya alışması gereken danışan ve terapistin sıcak kalma, yemek bulma ya da pişirme, sırt çantası hazırlama, kanoya binme ya da bir nehri geçerken güvende kalma gibi bilgileri bilmeleri ya da eğitim almaları gerekmektedir.
- Macera terapisinde seçilen etkinlikler bireylerin doğal ortamlarda yaşamalarına odaklanan ve hayatta kalma becerilerini içeren etkinliklerdir. Bu etkinlikler genellikle dağa tırmanma, bir nehirde kürek çekme, kano yapma gibi fiziksel aktiviteleri ya da güven temelli oyunları içermektedir. Seçilen etkinlikler bireye uygun olmalıdır. Yüksek risk taşıyan aktiviteler (dağ tırmanışı gibi) bireyin benlik saygısını arttırabilir ancak duygusal strese de sebep olabilir. Bu sebeple uzmanlar aktiviteleri hazırlarken danışanların güçlü ve zayıf yönlerini belirlemelidir.
- Macera terapisinde her şeyden önce güvenlik gelmektedir. Bu sebeple de seçilen tüm etkinlikler danışanın güvenliğini tehlikeye atmamalıdır. Ayrıca eğer kriz durumu söz konusu olur ise danışanın kendine zarar verme riski olup olmadığı, agresif dürtülerin ne düzeyde olduğu ve krizin nasıl bir kriz olduğu (histerik, psikotik gibi) değerlendirilmeli ve krize uygun müdahalede bulunulmalıdır.
Macera terapisi programları psikolojik, davranışsal, duygusal ve kişilerarası alanlarda olumlu derecede etkilidir. Kişide meydana gelen değişiklikler uzun vadede devam etmektedir. Bu model sonuç olarak danışanların doğal ortamda karakter gelişimlerini, liderlik becerilerini, sosyal sorumluluk görevlerini ve kişilerarası ilişkileri geliştirmeyi temel alan bir programdır. Danışanlar bu model ile hem kendilerini geliştirmekte hem de hayatta kalmaya dair içsel becerilerini kullanmayı öğrenmektedirler. Model ayrıca danışanların var olan sınırlıklarının üstesinden gelmelerini ve benlik saygılarını geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu şekilde de danışanların iletişim becerilerinin de geliştirmesini amaçlamaktadır.
Kaynakça ve İleri Okumalar:
- Baştemur Ş, 2019, Macera Terapisi, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(2), 178-191.
Hayriye, Sakarya Üniversitesi Hemşirelik bölümü mezunu.
Şizofreni, terapiler ve sosyal psikoloji konularına ilgili.
Sosyal ve aktif olmayı sever.
