İlk öğrenme güçlüğü 1896 yılında Dr. Morgan tarafından “konjenital kelime körlüğü” tanısıyla yayınlanmıştır. 1930-40’lı yıllarda “Minimal Beyin Hasarı”, 1940’lı yıllardan sonra “Minimal Beyin Disfonksiyonu” olarak tanımlanmıştır.
Öğrenme güçlüğü, normal ya da normalin üzerinde zekâya sahip (IQ > 85), primer psişik bir hastalığı olmayan, belirgin bir beyin patolojisi olmayan, duyusal özrü olmayan, dinleme, konuşma, okuma, yazma akıl yürütme ile matematik becerilerinin kazanılması ve kullanılmasında önemli güçlükleri olan, sekonder olarak kendini idare etme, sosyal algılama ve etkileşim sorunları yaşayan, standart eğitime rağmen yaşına ve zekâsına uygun başarı gösteremeyen bireylerde görülen nörolojik kökenli gelişimsel bir bozukluktur.
Okuma Bozukluğu (Disleksi): Bireyin ortalama zekâ ve eğitim düzeyi almasına rağmen okuma başarısının geriliğini ifade eder. Yapılan çalışmalar bu bireylerin bilişsel düzeylerinin düşünme, mantığa oturtma, anlama gibi soyut kısımlarının sağlam hatta ileri olmasına rağmen izole olarak fonolojik işleme süreçlerinde kelimeleri telaffuz etmede ve deşifre etmede zorlukların olduğunu göstermiştir.
Matematik Bozukluğu (Diskalkuli): Matematik bozukluğu, okuma bozukluğuna oranla daha az bildirilmekle beraber günümüzde artan sıklıkla tanı almaktadır.
Matematik bozukluğu olan çocuk ve ergenler, sayıları rakam ve kelime olarak (iki, 2) öğrenmede güçlük, sıra ile sayı sayma, parmak hesabı ile matematiksel işlem yapma, saati okumada zorluk, çok basamaklı problemleri çözme, sağ-sol karıştırma, düz bir çizgide yazıyı devam ettirme, matematiksel algoritmalarda zorlanma gibi belirtilerle kliniğe başvururlar.
Yazılı Anlatım Bozukluğu (Disgrafi): Yazma becerisi sözel ifade edicilikle yüksek oranda bağlantılıdır. Kişinin kronolojik yaşı, ölçülen zekâ düzeyi ve yaşına uygun olarak aldığı eğitimle uyumsuz yazma becerisinin olması, düzensiz veya okunaksız el yazısı, yazılarında harf, sözcük ve hece atlama, ters yazma, harf karıştırma, birleşik yazma, hece ayırma telaffuz etme ve deşifre etmede zorluklarını, sözcük ekleme, sözcüğü yanlış yazma ve yazım hataları ile karakterizedir.
Erken çocukluk dönemde öğrenme güçlüğü belirtileri yapılan araştırmalara göre uzaysal-zamansal süreçlerde, işitsel, görsel ve dokunsal süreçlerde ve denge ile motor kontrolünde var olduğu bildirilen kusurlar bulunmaktadır.
Yaygınlık: Öğrenme bozukluğunun sıklığı ve yaygınlığı hakkında epidemiyolojik çalışmalar birbirinden oldukça farklıdır. Okul çağı çocuklarında %5 oranında olduğu, ancak genel olarak oldukça farklı sonuçlar (%1-33) bildirildiği görülmektedir.
Etiyoloji: Özgül öğrenme güçlüğünün nedenleri genetik, çevresel etkenlerle belirlenen biyolojik bir temele dayandırılmaktadır. Öğrenme güçlüğünün majör etiyolojik faktörünün genetik faktörler olduğunu öne süren birçok araştırma mevcuttur. Genetik faktörlerin beynin gelişimi, olgunlaşması ve fonksiyonel formunu etkilediği ve bu sebeple öğrenme güçlüğünün bilişsel işlevleri ile ilgili etkilenmeye yol açtığı kabul görmektedir. Her ne kadar maddi durum düşüklüğü, eğitim eksikliği gibi çevresel sebeplerin beyin gelişiminde etkisi olduğu bilinse de, bu sebeplerin öğrenme bozukluğu olanlarda biyolojik yatkınlaştırıcı faktörlere ek durumu kötüleştirebileceği veya klinik belirtilerin şiddetlenmesine sebep olabileceği öngörülmektedir.
Öğrenme yetersizliği olan çocukların erken tespiti zor ama yapılması mümkündür. Öğrenme güçlüğünün belirleyicisi olan anahtar davranışların okul öncesi ya da anaokulu öğretmenleri tarafından gözlemi bu sürece destek olabilir. Bu erken tespit, akademik zorluk riskinde olan çocuklara pozitif bir erken deneyim sağlayabilmek için gerekli müdahale stratejilerinin kullanımını kolaylaştırır.
Kaynakça ve İleri Okumalar:
- Aslan, K. (2015). Özgül öğrenme güçlüğünün erken dönem belirtileri ve erken müdahale uygulamalarına dair derleme. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi.
- Asfuroğlu, B. Ö., & Fidan, S. T. (2016). Özgül Öğrenme Güçlüğü/Spesific Learning Disorders. Osmangazi Journal Of Medicine, 38.
Psikiyatri hemşireliği yüksek lisans öğrencisi ve pediatri hemşiresiyim. Adli psikiyatri, çocuk ve ergen psikiyatrisi, sosyal psikiyatri, pediatri yakından ilgilendiğim alanlardır. Yaşam yolunda bazen umutlu, bazen umutsuz birisiyim. İçerik Üretim Komisyonunda görev alıyorum.
İletişim için; tubagne12@gmail.com
