Merhaba sevgili okurlar,
Bugün sizlere içerisinde bulunduğumuz pandemi süreciyle birlikte travma sonrası büyüme kavramının bu döneme nasıl etki edebileceğini aktarmaya çalışacağım. Şimdiden keyifli okumalar dilerim.
Travma kelimesini duyduğumuzda zihnimizde ilk canlanan kaza yeri, ameliyat gibi daha somut olaylar olsa da aslında travma kelimesinin daha derin ve kapsamlı anlamları bulunmaktadır. Travma kelimesinin etimolojisi M.Ö. 1500 yıllarına kadar dayanmaktadır. Kelime anlamıyla travma, “open hole” (açık delik) anlamında olup; burun deliği gibi bir deliği ya da daha geniş anlamıyla vücuttaki herhangi bir deliği ifade etmektedir. Sözcüğün bir diğer anlamı da deliksiz bir halden delikli bir hale değişmeye ya da geçiş yapmaya “passing through” işaret etmektedir. Bu nedenle bir biyolojik bedensel halden diğerine dönüşüm dile ve metaforlara yansımıştır (Wilson ve Lindy, 2013).
Travma ölüm tehdidi bulunan durumlarda bireyin fiziksel, psikolojik ve biyolojik olarak olumsuz etkilenerek baş etme yöntemlerini etkili şekilde kullanmasına ket vuran durumlara sebep olmaktadır. Örneğin; trafik kazası, sevilen bir kişinin kaybı, boşanma, iş bulamama, kansere yakalanma gibi. Hayatın her anında travmalar bizimle var olmakla birlikte bu travmalara verdiğimiz tepkiler de bizim için önemlidir. Travma sonrası büyüme kavramı da tam olarak buradan hareketle ortaya çıkmaktadır. İçinde bulunulan travma haline karşı, geliştirdiğimiz olumlu baş etme yöntemleri, hayata ve hayatımızda bulunan kişilere karşı takındığımız olumlu tutum ve davranışlar bu süreci oldukça etkilemektedir. Travma sonrası büyüme; çevresel (travma stres düzeyi, sosyal destek, sosyokültürel etkiler) ve bireysel özellikler (kişilik özellikleri, stres yönetimi, baş etme mekanizmaları, duygusal kendini açma) gibi çeşitli faktörlerden etkilenmektedir (Calhoun ve Tedeschi, 2004; Ramos ve Leal, 2013).
Pandemi dönemi de hayatımıza bir travma olarak girmiş olup etkileri ciddi olarak devam etmektedir. Günlük yaşam standartlarının ve alışkanlıklarının değiştiği, değişmek zorunda kaldığı bir durumu ortaya koymaktadır. Travma sonrası büyüme kavramı pandemi süreci için önemli bir kavram olarak yer tutmaktadır. Büyüme; başkalarına, yeni olasılıklara, kişisel güce, ruhsal büyümeye ve yaşam için takdire bağlı olan beş alandan birinde veya birkaçında fark edilebilmektedir (Tedeschi ve Calhoun, 1996). Pandemi döneminde değişen, yenilenen şartlara uyum sağlama, bireyin kendini ve yeteneklerini keşfetmesi, hayatına dair olumlu katkılar sağlaması, hayatını anlamını anlaması, bu olumsuz durumdan pozitif etkilerle çıkması onun psikolojik, biyolojik olarak büyümesini sağlamaktadır.
Pandemi dönemi hem kendimiz için hem de yakınlarımız için endişelendiğimiz bir süreci içermektedir. Bu olumsuz travma deneyimiyle yaşantılarımızda ertelediğimiz durumların ertelenmemesi, yeni başlangıçlar için beklenen cesaretin bu dönemle birlikte gelmesi, hastalık dönemlerinde hayata karşı geliştirilen düşüncelerin değişmesi, bilişsel süreçlerimizle birlikte gelişerek içinde bulunan negatif durumlardan fayda sağlayarak olumlu sonuçlar elde etmememizi sağlamıştır. Travmalarda oluşan olumsuz duruma odaklanmak yerine bu durumda yapılabileceklere bakılarak değerlendirmek ve rotayı o yöne doğru çevirmek bireyin kendi gelişim sürecinin sağlıklı ve olumlu yönde ilerlemesine olanak sağlayacaktır.
Karşılaştığınız travmalardan daha güçlü çıktığınız, bireysel gelişim sürecinizin, travmalarla birlikte baş etme yöntemleri geliştirerek devam ettiği yaşantılar diliyorum.
Kaynakça ve İleri Okumalar
-Duman N. (2019). Travma sonrası büyüme ve gelişim. IJAR, 4(7), 178-184.
-Ramos, C. ve Leal, I. (2013). Posttraumatic growth in the aftermath of trauma: a literature review about related factors and application contexts. Psychology, Community & Health, 2(1):43–54, doi:10.5964/pch.v2i1.39
-Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1995). Trauma & Transformation: Growing in The Aftermath of Suffering. Sage Publications, Inc. https://doi.org/10.4135/9781483326931
-Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic growth ınventory: measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455-471.
-Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic Growth: conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1–18. doi:10.1207/s15327965pli1501_01
-Wilson, J.P., & Lindy, J.D. (2013). Trauma, Culture, and Metaphor: Pathways of Transformation and Integration (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203893579
Ruh sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Yüksek Lisans Öğrencisi, Genel Cerrahi Klinik Hemşiresi.
Toplum ruh sağlığı, konsültasyon-liyezon psikiyatri hemşireliği, yetişkin psikiyatri, varoluşçuluk, tiyatro, kitap, insan sever.
Bilişsel-davranışçı terapi, varoluşçu terapi, şema terapi ile ilgilenir.
Ruh sağlığını koruma ve geliştirme yolunda çalışmaktan keyif alır.
Yaşam maratoncusu.
İçerik üretim komisyonunda görev alır.
Eposta: dayiesma16@gmail.com
