Psikiyatrik Boyutuyla Ekstazi (MDMA) Kullanımı

Metilendioksimetamfetamin (MDMA) olarak da bilinen ekstazi ilk olarak 1913’te Alman kimya şirketi Merck tarafından bir diyet hapı olarak piyasaya sürülmüştür. MDMA ile ilgili modern araştırmaları gerçekleştiren Alexander Shulgin, aynı zamanda MDMA’ yı kullanan ilk kişidir (1, 2). Shulgin, uzun bir süre fenilamfetamin grubu ilaçlar ile ilgili araştırmalar sürdürmüştür. MDMA, ayrıntılı olarak tanımladığı 179 psikoaktif ilaçtan yalnızca biri olmasına rağmen, Shulgin’in mükemmel terapötik ilacı bulma konusundaki arzusunu yerine getirmeye en yakın olduğunu hissettiği ilaçtır (1).

MDMA, amfetamin türevi bir psikostimülan (psikolojik uyaran)dır, genellikle “ekstazi” olarak bilinir (3, 4). İlaç, 1980’lerden sonra özellikle Birleşik Krallık ‘ta, gece boyunca süren dans partileri aracılığıyla büyük popülerlik kazandı (5). 1985 yılında, bir grup insan ABD İlaç Enformasyon Ajansı’na (DEA) dava açtığında kitlesel medyada MDMA/ ekstazi yoğun bir ilgi odağı oldu ve bu ilacın sebep olduğu etkiler nedeniyle kanun dışı kabul edilmesine yönelik çalışmalar yapıldı(6). Bu çabalar sonucunda ilacın nörotoksik etkileri göz önünde bulundurularak, ekstazi ABD’ de yasa dışı bir madde olarak kabul gördü. Avrupa ve ABD’ nin epidemiyolojik verilerine göre, MDMA’nın genç nüfusun % 1-5’i tarafından en az bir kere denendiği belirtilmiştir (3, 5). İngiltere’de yapılan bir araştırmada ise, üniversite öğrencilerinin % 13’ ü MDMA’yı en az bir kez denediğini bildirmiştir(7).

MDMA kullanımından kısa bir süre sonra, kullanıcı uyarıcı ve halüsinojenik özelliklerin kombinasyonu nedeniyle bir dizi etki yaşayabilir ve bu kısa dönem etkiler 3 ila 8 saat arasında sürebilir. Ekstazi, kullanıcılarına öfori, kendini iyi hissetme, kendine güvenme gibi hisler vermesinin yanında diğer maddelerde olduğu gibi birtakım yan etkilere de neden olur. MDMA’ nın en çok görülen yan etkileri mide bulantısı, çeneyi sıkma (trismus), dişleri gıcırdatma (bruksizm), tansiyon yükselmesi, baş ağrısı, bulanık görme, çarpıntı, kan basıncının ve vücut ısısının artmasıdır (8). Preklinik hayvan araştırmalarına göre MDMA, seçici bir serotonerjik nörotoksindir (3, 9). Depresyon, anksiyete, bellek ve dikkat eksikliği MDMA’ nın uzun süreli kullanımı sonucu yaygın görülen nöropsikolojik bozukluklardır (3, 9). Bunlara ek olarak panik atak, uyku bozukluğu ve psikoz da ortaya çıkabilir. MDMA’ nın yüksek dozda alınması sonucu vücut ısısı aşırı derecede artabilir, bunun sonucu oluşan dehidrasyon durumuna bağlı ölüm meydana gelebilir (10,11). Ayrıca herhangi bir kalp, hipertansiyon ya da astım, epilepsi gibi hastalıkları olan kişiler tarafından kullanımı da ölümle sonuçlanabilmektedir. Ekstazi kullanımı sonrasında koordinasyon bozuklukları gözlenebilmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde MDMA’nın, beynin bazı fonksiyonlarında yıkıma neden olduğu ve unutkanlığa yol açtığı saptanmıştır (3, 11).

Ekstazi Bağımlılık Yapar mı?

Bazı araştırma raporları MDMA kullanıcılarının bir süre sonra bu maddeye bağımlı hale geldiğini ortaya koysa da, MDMA’nın bağımlılık yapıp yapmadığına ilişkin araştırmacıların ve klinisyenlerin görüşleri değişkenlik göstermektedir. MDMA kullanımı ayrıca maddeye karşı tolerans geliştirmeye ve fiziksel bağımlılığa yol açabilir. MDMA’ ya karşı tolerans geliştiren kişi, aynı etkiyi elde etmek için giderek daha fazlasına ihtiyaç duyacaktır. Örneğin, yeni bir ekstazi kullanıcısı tek bir tablet alabilir, kronik bir kullanıcı ise tek bir oturumda daha fazla sayıda alabilir. Kronik ekstazi kullanımı fiziksel bir bağımlılıkla sonuçlanabilir. Ekstazi bağımlısı bir kişi, ilaç etkisinde olmadığı zaman rahatsız edici bir yoksunluk sendromu yaşayabilir (12). Bazı MDMA kullanıcıları, aşağıdakiler gibi geri çekilme semptomlarını yaşamaktadır:

• İştah kaybı,
• Yorgunluk,
• Depresyon,
• Konsantrasyon sorunları

Tekrarlanan MDMA kullanımı, zorlayıcı kullanma davranışlarına neden olabilir. İş ve okul yaşamı, kişinin çevresi ile olan bağlantıları ve ilişkileri kişinin bağımlı olma durumunu kolaylaştırabilir. MDMA’ ya bağımlı olan kişilerin, olası sonuçlara rağmen daha fazla risk almak için tehlikeli, riskli veya yasa dışı faaliyetlerde bulunma olasılığı daha yüksektir.

Kaynakça ve İleri Okumalar:

1. https://www.narconon.org/drug-information/ecstasy-history.html Erişim Tarihi: 06.03.2020 23:22
2. https://www.historyofecstasy.org/
3. Duman B, Sedes N, Baskak B. (2017). Additive Effects of Former Methylenedioxymethamphetamine and Cannabis Use on Subclinical Psychotic Symptoms. Arch Neuropsychiatry 2017; 54: 38-42 • DOI: 10.5152/npa.2017.16964
4. Kampen VJ, Katz M. Persistent Psychosis After a Single Ingestion of ‘ecstasy’. Psychosomatics 2001; 42:525-527
5. Parrott AC, Sisk E, Turner JJD. Psychobiological Problems in Heavy ‘Ecstasy’ (MDMA) Polydrug Users. Drug Alcohol Depend 2000; 60:105-110
6. https://www.drugabuse.gov/publications/research-reports/mdma-ecstasy-abuse/what-is-the-history-of-mdma , What is the history of MDMA?,
7. Morgan MJ. Ecstasy (MDMA): A Review of Its Possible Persistent Psychological Effects. Psychopharmacology 2000; 152:230-248
8. Meyer, J. (2013). 3,4-methylenedioxymethamphetamine (MDMA): current perspectives. Substance Abuse and Rehabilitation, 83. doi:10.2147/sar.s37258
9. McKenna DJ, Peroutka SJ. Neurochemistry and neurotoxicity of 3,4 methylenedioxymethamphetamine (MDMA, “ecstasy”). J Neurochem 1990; 54:14-22.
10. Flaum M, Schultz SK. When does amphetamine-induced psychosis become schizophrenia? Am J Psychiatry 1996; 153:812-5.
11. Gowing, L. R., Henry-Edwards, S. M., Irvine, R. J., & Ali, R. L. (2002). The health effects of ecstasy: a literature review. Drug and Alcohol Review, 21(1), 53–63. doi:10.1080/09595230220119363
12. https://drugabuse.com/ecstasy/effects-use/ Long- Term Effects of Molly

Dilan Ocaklık

Ben Dilan OCAKLIK. Doğum yerim Diyarbakır, 2012’ den beri İstanbul’ da yaşıyorum. Acıbadem Üniversitesi Hemşirelik bölümünden 2016 yılında mezun oldum. 2018 yılında İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği bölümünde yüksek lisans eğitimine başladım. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı Ve Sinir Hastalıkları Eğitim Ve Araştırma Hastanesi’ nde akut erkek psikiyatri servisinde çalışıyorum. Şubat 2020′ den itibaren Hipokampus Akademi’ de Ekibi Geliştirm ve İçerik Üretim Komisyonu’ nda çalışıyorum. Adli psikiyatri, feminist psikoloji, koruyucu ve geliştirici ruh sağlığı uygulamaları ve sanat psikoterapisi alanlarına ilgi duyuyorum. Aromaterapi ve Refleksoloji gibi tamamlayıcı uygulamalarla ilgileniyorum. Doğayı ve gezmeyi seviyorum, resim ve kemanla ilgileniyorum.